dinsdag 13 juli 2010

Vervoer over het water


Ons huis staat aan "De Turfroute", vroeger een kanaal gegraven voor het vervoer van Turf.
In een grijs verleden bestond zuidoost Friesland voor een groot deel uit onbewoonbare moerassen. Alleen op hoger gelegen (zand)gronden was bewoning mogelijk. Dat waren dan ook de plekken waar de eerste bewoners hun woonplaatsen stichtten. In de loop van vele jaren was in de drassige gebieden veen ontstaan. (Veen bestaat uit samengeperste plantaardige resten.) In de Middeleeuwen ontdekte men dat gedroogd veen (turf) goed kan worden verbrand. Lange tijd, zelfs tot in het begin van de vorige eeuw, werd turf gebruikt als brandstof voor bijvoorbeeld het verwarmen van huizen. De vraag naar turf was groot, zodat met de winning en verkoop van turf geld kon worden verdiend.

In de tweede helft van de 16e eeuw is vanuit Heerenveen de vervening van zuidoost Friesland begonnen. Rijke zakenlieden kochten de veengronden op. Er zijn daarbij samenwerkingsverbanden ontstaan zoals de Schoterlandse Compagnie en de Opsterlandse Veencompagnie. De eigenaren van de veengronden (verveners) namen arbeiders aan voor het afgraven van het veen.

Het winnen van turf was zwaar werk en het werd slecht betaald. Vaak moesten de arbeiders hun levensmiddelen ook nog tegen te hoge prijzen bij de verveners inkopen (gedwongen winkelnering). Ook kwam het regelmatig voor dat de vervener een café uitbaatte en daar het loon aan de arbeiders uitbetaalde. Daarbij werd een deel van het geringe loon door de arbeiders ter plekke omgezet in alcoholhoudende consumpties, met alle gevolgen van dien. De veenarbeiders leidden vaak een miserabel en armoedig bestaan. Deze misstanden hebben bijgedragen aan de opkomst van het socialisme in zuidoost Friesland.

Bij de vervening van zuidoost Friesland zijn, met de schop, vaarten en wijken gegraven om vrachten turf per schip naar de plaats van bestemming te kunnen vervoeren. Een bekend voorbeeld daarvan is de Opsterlandse Compagnonsvaart. In de loop der tijden werden de vaarten en wijken door economische ontwikkelingen steeds minder gebruikt en voor een deel zelfs gedempt. Vanuit de pleziervaart ontstond in de zeventiger jaren van de vorige eeuw weer belangstelling voor de vaarwegen in zuidoost Friesland. Stichting De Nije Kompanjons heeft zich ingezet voor de instandhouding en het opnieuw bevaarbaar maken daarvan.
Dat was een goed ding, stel je eens voor dat dit vaarwater was gedempt of de bruggen vervangen waren door vaste lage bruggen, dan vaarde er geen boot meer door het kanaal.
Als wij nu in de boomgaard zitten (of vanuit het logement) dan vaart er regelmatig een boot voor het huis langs om even verderop te wachten voor de sluis. Boten van toeristen, maar ook boten met de vreemdste zaken, vervoer van hout, of vervoer van opgeviste materialen van de bodem, of jonge jongens(bewoners) die hun kans schoon zien om door te varen met hun bootje. Het is genieten van het leven aan en op het water, de aalscholvers, meeuwen, eenden en waterkipjes, vissen die hun kop boven het water uitsteken en jongeren die een hengeltje werpen of met deze hete dagen de vaart als zwembad gebruiken en met gebruik van het huishoudtrapje de wal opklimmen.


11 opmerkingen:

  1. Heerlijk dit bezoekje. Ik heb heerlijke herinneringen aan Friesland. Lieve groet, @nne

    BeantwoordenVerwijderen
  2. prachtig hè dat leven aan het water...Mijn ouders hebben een plezierjachtje en ik vaar graag met hen mee; het leven ziet er zo anders uit vanaf het water...
    Geniet ervan!!!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Leuk zo'n stukje geschiedenis. Wij wonen zelf ook in een veengebied dus interessant om te lezen (moet altijd nog eens een bezoekje brengen aan het veenkoloniaal museum hier).
    Maar wat zitten jullie prachtig, heel mooi dat uitzicht.
    Fijne dag,
    Dani

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Wat een prachtig verhaal! En een heerlijkheid dat je zo mooi aan het water woont.
    Leuk dat je vanmiddag langs komt. Tot straks!
    Groetjes van Geartsje

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Wat een mooi verhaal! Wij wonen ook aan het water, maar daar komen soms alleen roeibootjes langs met kinderen, het is ook geen doorgaande route en ons water stelt bij die van jullie helemaal niets voor! Maar ook dat is al genieten, want eenden en waterhoentjes zorgen voor veel vermaak! Nu ook zit er een stelletje met vier kleintjes, dat is zo leuk om te zien!

    Geniet van de prachtige lokatie waar je woont (maar dat doe je al :-)...)

    Hartelijke groet, Ingrid

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Bedankt voor je bezoekje! In Friesland heb je misschien geen "appelblauwzeegroen" water, maar ik heb vroeger eindeloos genoten van de vlakke landschappen, de sfeervolle dorpjes en het (op het eerste gezicht stugge) maar hartelijk onthaal van de Friezen. Indien een goede wind weer richting Friesland waait, dan logeren we beslist in "it foarhus". Beloofd! @nne

    BeantwoordenVerwijderen
  7. mooi om te lezen, heerlijk die verhalen over vroeger. prachtige fotos ook
    gr hannie

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Heerlijk zoveel vrijheid om je heen en water doet het altijd goed !
    Lieve groet ♥RINI♥

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Ik ga echt een keer die kant opkomen hoor.....zo leuk lijkt me datte...kom ik heerlijk logeren bij je !!! liefs Ria.....

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Wat heerlijk om zo aan het water te wonen en het vaarverkeer te aanschouwen .
    Friesland heeft wat dat betreft het mooiste vaarwater, wij huren elk jaar een sloep in Earnewoude om de Friese wateren op te gaan voor een hele dag en dat is altijd genieten.
    Fijn weekend alvast , groetjes Gea

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Gaaf wonen aan het water,ik ben opgegroeid aan de Reeuwijkse plassen,vanuit de tuin renden wij zo de plas in en s`winters als het ijs goed was,lekker schaatsen,goed dat je zoveel weet over het water en de boten,super!lieve groet Joke.

    BeantwoordenVerwijderen

Fijn dat je een bericht achter laat.

Lieve groet, Pauline

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...