Vervoer over het water

Ons huis staat aan "De Turfroute", vroeger een kanaal gegraven voor het vervoer van Turf.
In een grijs verleden bestond zuidoost Friesland voor een groot deel uit onbewoonbare moerassen. Alleen op hoger gelegen (zand)gronden was bewoning mogelijk. Dat waren dan ook de plekken waar de eerste bewoners hun woonplaatsen stichtten. In de loop van vele jaren was in de drassige gebieden veen ontstaan. (Veen bestaat uit samengeperste plantaardige resten.) In de Middeleeuwen ontdekte men dat gedroogd veen (turf) goed kan worden verbrand. Lange tijd, zelfs tot in het begin van de vorige eeuw, werd turf gebruikt als brandstof voor bijvoorbeeld het verwarmen van huizen. De vraag naar turf was groot, zodat met de winning en verkoop van turf geld kon worden verdiend.

In de tweede helft van de 16e eeuw is vanuit Heerenveen de vervening van zuidoost Friesland begonnen. Rijke zakenlieden kochten de veengronden op. Er zijn daarbij samenwerkingsverbanden ontstaan zoals de Schoterlandse Compagnie en de Opsterlandse Veencompagnie. De eigenaren van de veengronden (verveners) namen arbeiders aan voor het afgraven van het veen.

Het winnen van turf was zwaar werk en het werd slecht betaald. Vaak moesten de arbeiders hun levensmiddelen ook nog tegen te hoge prijzen bij de verveners inkopen (gedwongen winkelnering). Ook kwam het regelmatig voor dat de vervener een café uitbaatte en daar het loon aan de arbeiders uitbetaalde. Daarbij werd een deel van het geringe loon door de arbeiders ter plekke omgezet in alcoholhoudende consumpties, met alle gevolgen van dien. De veenarbeiders leidden vaak een miserabel en armoedig bestaan. Deze misstanden hebben bijgedragen aan de opkomst van het socialisme in zuidoost Friesland.

Bij de vervening van zuidoost Friesland zijn, met de schop, vaarten en wijken gegraven om vrachten turf per schip naar de plaats van bestemming te kunnen vervoeren. Een bekend voorbeeld daarvan is de Opsterlandse Compagnonsvaart. In de loop der tijden werden de vaarten en wijken door economische ontwikkelingen steeds minder gebruikt en voor een deel zelfs gedempt. Vanuit de pleziervaart ontstond in de zeventiger jaren van de vorige eeuw weer belangstelling voor de vaarwegen in zuidoost Friesland. Stichting De Nije Kompanjons heeft zich ingezet voor de instandhouding en het opnieuw bevaarbaar maken daarvan.
Dat was een goed ding, stel je eens voor dat dit vaarwater was gedempt of de bruggen vervangen waren door vaste lage bruggen, dan vaarde er geen boot meer door het kanaal.
Als wij nu in de boomgaard zitten (of vanuit het logement) dan vaart er regelmatig een boot voor het huis langs om even verderop te wachten voor de sluis. Boten van toeristen, maar ook boten met de vreemdste zaken, vervoer van hout, of vervoer van opgeviste materialen van de bodem, of jonge jongens(bewoners) die hun kans schoon zien om door te varen met hun bootje. Het is genieten van het leven aan en op het water, de aalscholvers, meeuwen, eenden en waterkipjes, vissen die hun kop boven het water uitsteken en jongeren die een hengeltje werpen of met deze hete dagen de vaart als zwembad gebruiken en met gebruik van het huishoudtrapje de wal opklimmen.